Η παράνομη μετανάστευση, η ακρίβια του κόστους ζωής που απορρέει από την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία, ώθησαν την άνοδο της ακροδεξιάς
Οχτώ μήνες μας χωρίζουν πλέον από τις επικείμενες ευρωεκλογές του 2024. Οι πολίτες θα κληθούν να ψηφίσουν για την ανάδειξη μελών του Ευρωκοινοβουλίου, αλλά ταυτόχρονα θα ξεκαθαρίσουν οι τάσεις και τα κομματικά ποσοστά και θα διαφανεί εάν και η Κύπρος κινείται στα δεδομένα της Ευρώπης όπου καταγράφεται αύξηση των ποσοστών των ακροδεξιών κομμάτων. Στις ευρωεκλογές, θεωρείται δεδομένο πως το ΕΛΑΜ θα επιχειρήσει να λάβει μια από τις έξι έδρες που δικαιούται η Κύπρος στην Ευρωβουλή, κάτι το οποίο δεν κατάφερε κατά την προηγούμενη εκλογική διαδικασία το 2019. Εκείνο το οποίο καταγράφουν πολιτικοί αναλυτές, είναι πως στην Κύπρο υπάρχει μια ραγδαία αύξηση των ποσοστών του ΕΛΑΜ. Στην Ευρώπη, την ολοένα και μεγαλύτερη απειλή που εκπροσωπεί η ακροδεξιά επιβεβαιώνει το Politico σε πρόσφατη δημοσκοπική του ανάλυση ενόψει των ευρωεκλογών. Σύμφωνα με την έρευνα, η ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), θα αύξανε τις έδρες της από 66 σήμερα σε 89 έδρες, ισοψηφώντας στην τρίτη θέση με το Renew Europe, τους Φιλελεύθερους. Επιπρόσθετα, πρόσφατη έρευνα για την εκλογική συμπεριφορά των πολιτών της ΕΕ που έγινε από τον Guardian, έδειξε πως σχεδόν το ένα τρίτο των Ευρωπαίων ψηφίζει λαϊκίστικα, ακροδεξιά ή ακροαριστερά κόμματα που υποστηρίζουν αντισυστημικές πολιτικές. Ανάλυση περισσότερων από 100 πολιτικών επιστημόνων σε 31 χώρες διαπίστωσε ότι πέρσι ο αριθμός ρεκόρ του 32% των Ευρωπαίων ψηφοφόρων ψήφισε αντισυστημικά κόμματα, σε σύγκριση με ένα 20% στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και 12% στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Απόψεις που το βοηθούν
Μιλώντας στο ραδιόφωνο του «Π» και την «Πρωινή Επιθεώρηση», ο Χριστόφορος Χριστοφόρου, πολιτικός αναλυτής και εμπειρογνώμονας του Συμβουλίου της Ευρώπης για Εκλογές και ΜΜΕ, και απαντώντας στο ερώτημα πώς μπορεί να ανακοπεί η ανοδική πορεία του ΕΛΑΜ, είπε πως το ΕΛΑΜ στις ευρωεκλογές του 2009 έλαβε μόλις 439 ψήφους. Εξήγησε πως τα τελευταία χρόνια καταγράφεται μια ραγδαία άνοδο του ΕΛΑΜ, κάτι το οποίο δεν καταγράφεται στην Ευρώπη, παρά το γεγονός ότι και εκεί υπάρχει άνοδος στα ποσοστά των ακροδεξιών κομμάτων. Το ΕΛΑΜ, εδώ και μια δεκαετία, από το 2013, κάνει μια εμφανή προσπάθεια να εμφανίζεται σαν «κανονικό» κόμμα και έχει αποκόψει, σύμφωνα με τον ισότοπό του, όλους τους δεσμούς με τα ακροδεξιά κόμματα. Από το 2019, εξήγησε ο κ. Χριστοφόρου, έχει αποκόψει και τους δεσμούς του με τη Χρυσή Αυγή και αυτή τη στιγμή στο πολιτικό σκηνικό εμφανίζεται ως ένα μοναδικό αντιπολιτευτικό κόμμα. Την ίδια ώρα, εξήγησε, τα άλλα κόμματα που κυβερνούν σήμερα, αλλά και ο ΔΗΣΥ, συνεχίζουν να προβάλλουν προς την κοινωνία μηνύματα τα οποία «κανονικά» ανήκουν προς την ακροδεξιά. Πρόσθεσε δε πως αυτά τα στοιχεία ενισχύουν το ΕΛΑΜ, χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει σήμερα μέχρι πού θα φτάσει. Πρόβλεψη, εξήγησε ο κ. Χριστοφόρου, θα μπορεί να γίνει 1-2 μήνες πριν την εκλογική αναμέτρηση.
Τροφοδοτούν την ακροδεξιά
Μιλώντας στον «Π», ο Νίκος Τριμικλινιώτης, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, εξήγησε πως υπάρχει ένα ευρύτερο πλαίσιο που τροφοδοτεί ως παράγοντας γένεσης και ανάπτυξης τη φυλετική-εθνικιστική βία που μιμείται και γιγαντώνει με όσα συμβαίνουν διεθνώς, και ιδίως στην περιοχή μας. Όπως εξηγεί, ιδιαίτερα ευνοϊκός παράγοντας για την ανάπτυξη της βίας στην Κύπρο είναι η άνοδος της ακροδεξιάς και της αντιμεταναστευτικής βίας στην Ελλάδα, ενώ πηγάζει και από το ιστορικό πλαίσιο και τις ιστορικές παρακαταθήκες βίας σε μια χώρα όπου εμπεδώνεται η διχοτόμηση και πολώνεται η κοινωνία, αναπτύσσεται ο ακροδεξιός και αντιμεταναστευτικός ρατσισμός, αλλά και αντιστάσεις κι αναχώματα. Υπάρχει, σύμφωνα με τον κ. Τριμικλινιώτη, ένα ευρύτερο κλίμα κοινωνικής και εργασιακής ανασφάλειας και πίεσης, διάδοση ψευδών εντυπώσεων σχετικά με τη μετανάστευση, το άσυλο, την γκετοποίηση, το στεγαστικό, την οργάνωση και την αναπαραγωγή του εγκλήματος και το οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρό του κ.λπ. Όπως εξηγεί, τα πογκρόμ στη Χλώρακα και Λεμεσό αποτελούν πρωτοφανή περιστατικά μαζικής και οργανωμένης φυλετικής βίας.
Υπάρχει πρόσφορο έδαφος
Μιλώντας επίσης στον «Π», ο Γιώργος Χαραλάμπους αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, εξήγησε πως ο συνδυασμός της οικονομικής κρίσης με τις αυξημένες μεταναστευτικές ροές δημιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο μπορεί να καλλιεργηθεί αποτελεσματικά, η ξενοφοβία, ο εθνικισμός και ο ρατσισμός, με τα ακροδεξιά κόμματα να εκμεταλλεύονται και να κεφαλαιοποιούν πάνω στο περιβάλλον αυτό. Στην Κύπρο, σύμφωνα με τον κ. Χαραλάμπους, υπάρχουν ιδιομορφίες. Όπως εξήγησε, το ΕΛΑΜ κατάφερε να μπει στη Βουλή το 2016 ενώ ταυτιζόταν με τη Χρυσή Αυγή. Σύμφωνα με τον καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης, ρόλο σε αυτή την άνοδο του ΕΛΑΜ παίζουν και τα ΜΜΕ, τα οποία κανονικοποιούν την άκρα δεξιά και τη δίνουν πάτημα και ώθηση στο πολιτικό σύστημα. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τον κ. Χαραλάμπους, μια από τις θέσεις του ΕΛΑΜ είναι ότι η Τουρκία στέλνει μετανάστες για να μειώσει το δημογραφικό μας χαρακτήρα, δικαιολογία η οποία επαναλαμβανόταν από την προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά και πολιτικά κόμματα. «Η ρητορική μίσους είναι διάχυτη στο πολιτικό σύστημα της Κύπρου και βοηθά στην κανονικοποίησή τους». Ερωτηθείς για το πώς μπορεί να ανακοπεί πορεία της ακροδεξιάς στην Κύπρο και την Ευρώπη, ο κ. Χαραλάμπους εξήγησε ότι αυτό θα γίνει μόνο με δημοκρατική αντίσταση, προσθέτοντας πως στην Κύπρο υπάρχει εύφορο έδαφος για ανάπτυξη της ακροδεξιάς.
Ανεβαίνει συνεχώς
Στην Κύπρο, το ΕΛΑΜ τα τελευταία χρόνια ανεβαίνει συνεχώς. Στις ευρωεκλογές του 2009 έλαβε ποσοστό μόλις 0,22%. Το 2016, στις βουλευτικές εκλογές, το ΕΛΑΜ κατάφερε να εισέλθει στη Βουλή λαμβάνοντας ποσοστό 3,71% και να εκλέξει δύο βουλευτές. Στις προεδρικές εκλογές του 2018, το ΕΛΑΜ κατήλθε αυτόνομα, με δικό του υποψήφιο. Η υποψηφιότητα κατετάγη τέταρτη, μεταξύ εννιά υποψηφίων. Συγκεκριμένα, έλαβε 21.841 ψήφους και 5,65%. Στις ευρωεκλογές του 2019 το ΕΛΑΜ συνέχισε να αυξάνει τα ποσοστά του. Έλαβε ποσοστό 8,25% ανά το παγκύπριο, συνολικά 23.167 ψήφους. Το ΕΛΑΜ στις βουλευτικές εκλογές έλαβε 6,78% ανά το παγκύπριο (24.255 ψήφους). Στις τελευταίες προεδρικές εκλογές, το ακροδεξιό κόμμα με υποψήφιο τον πρόεδρο του ΕΛΑΜ, Χρίστο Χρίστου, συγκέντρωσε ποσοστό 6,04% και 23,988 ψήφους και βρέθηκε στη 4η θέση στον πρώτο γύρο. Πρόσφατη δημοσκόπηση του REPORTER και της IMR, έδειξε ότι το ΕΛΑΜ ανεβάζει τα ποσοστά του, προσπερνώντας ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ. Συγκεκριμένα, το ΕΛΑΜ λαμβάνει ένα ποσοστό καντά στο 12%.
Η ακροδεξιά στον κόσμο
Guardian, BBC και Reuters γράφουν συχνά για την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Στη Φινλανδία, το ακροδεξιό εθνικιστικό «The Finns» προσχώρησε πρόσφατα στην κυβέρνηση συνασπισμού. Στη Σουηδία, οι «Σουηδοί Δημοκράτες» είναι το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στο Κοινοβούλιο. Στην Ελλάδα, τρία ακροδεξιά κόμματα κέρδισαν έδρες στο Κοινοβούλιο, ενώ στην Ισπανία το αμφιλεγόμενο εθνικιστικό κόμμα «Vox» - το πρώτο επιτυχημένο ακροδεξιό κόμμα στην Ισπανία μετά τον θάνατο του φασίστα δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο- ξεπέρασε κάθε προσδοκία στις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές. Σε Πολωνία και Ουγγαρία, οι υπερσυντηριτικές και ακροδεξιές κυβερνήσεις έχουν πάρει στα χέρια τους όλες τις εξουσίες. Στην Ιταλία, η Πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι είναι επικεφαλής ενός κόμματος με νεοφασιστικές ρίζες, ενώ στην κυβέρνηση, υπουργός είναι ο Ματέο Σαλβίνι της Λέγκας του βορρά. Στη Γερμανία, η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) αυξάνει συνεχώς τα ποσοστά της, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, κατακτώντας ποσοστά ρεκόρ κάτω από τους Χριστιονοδημοκράτες (CDU) και εκτοπίζοντας από τη δεύτερη θέση τους Σοσιαλδημοκράτες του Όλαφ Σολτς. Το AfD καρπώνεται τη δυσαρέσκεια προς την τρικομματική κυβέρνηση. Στη Γαλλία, μετά τη δολοφονία ενός 17χρονου από αστυνομικό, η Μαρίν Λε Πεν επωφελήθηκε από τις ταραχές, ενώ στην Ολλανδία, τρία ακροδεξιά κόμματα κατέχουν 28 από τις 150 έδρες του Κοινοβουλίου.
